این مقاله در شمارۀ دوم مجلۀ «خراسان» در سال۱۳۶۱خورشیدی چاپ و منتشر شده و در سال ۱۳۶۹باافزایش مطالبی در سیمنار بین المللی هزارمین سال وفات حکیم ابوالقاسم فردوسی دراکادمی علوم افغانستان به خوانش گرفته شده است. باید گفت که «اندیشه های رنگین» نام مجموعۀ مقالاتی است که در سال ۱۳۷۵خورشیدی، نوشته ام و در پروگرس مسکو، به اهتمام آرش یقین و به سرمایۀ شرکت کیهان چاپ شده است. در سالهای بعدی، نوشتن پیرامون اندیشه های خردگرایانه و پند و اندرز های حکیم ابوالقاسم فردوسی را گسترش دادم و نتیجه پژوهش من چنان شد که کتابی در۲۷۶صحیفه به نگارش درآمد. این کتاب در سال ۱۳۸۹خورشیدی به اهتمام آرش یقین از طریق انتشارات مهرحبیب در هرات چاپ و منتشر شده است.… بیشتر بخوانید
از عیّاران قدیم تا کاکه های کابل
فشردۀ سخنانی است که این حقیر فقیر در سال۱۳۶۶خورشیدی در کنفرانس بین المللی «کابل در گذرگاه تاریخ» در باره ریشه و پیشینه فتیان، عیّاران و جوانمردان افغانستان و به ویژه کاکه های کابل و هرات باستان و دیگر ولایات افغانستان به نگارش درآوردم و در آن جشنواره به خوانش گرفتم.این مقاله بار نخست درمجله های (ژوندون و خراسان) در افغانستان چاپ شد. متن دری این نبشته در سال۱۹۹۳میلادی در نشریه (پیوند) ارگان نشراتی انجمن نویسندگان تاجیکستان در شهر دوشنبه از چاپ برآمد و در همان سال توسط داکتر «غمچین چله اوف» دانشمند شناخته شدۀ اکادمی علوم تاجیکستان به زبان روسی ترجمه گردید و از طریق دیپارتمنت دری در اکادمی علوم چاپ شد.… بیشتر بخوانید
ادبیات دری در دورۀ سامانیان
این نبشته تحقیقی گونه است. بار نخست در سال۱۳۶۱خورشیدی از طرف وزارت تعلیم و تربیۀ افغانستان در دو هزار نسخه چاپ و منتشر شده است. بار دوم در سال ۱۳۶۶در مجلۀ «عرفان» در شماره های اول، دوم و سوم در کابل اقبال چاپ یافته است. اصل متن، برای دانشجویان دانشکدۀ ادبیات و انستیتوت پیداگوژی و مؤسسات عالی تربیۀ معلم افغانستان نگارش یافته است و از دهه شصت خورشیدی تا اکنون در مؤسسات آموزشی عالی کشور به حیث مضمون تاریخ ادبیات تدریس می شود و مورد استفادۀ استادان ادب دری قرار می گیرد. این مقاله را می توان در کتاب «در گذرگاه تاریخ ادبیات» که در مطبعۀ نقره ای هرات در ۲۸صفحه چاپ و منتشر کرده ام، نیز مطالعه کرد.… بیشتر بخوانید
سیری در دو نسخۀ یوسف و زلیخا
سیری در دو نسخۀ یوسف و زلیخا: این مقاله پژوهشی است و نخستین بار در سال ۱۳۶۹خورشیدی در مجلۀ «فرهنک» شماره های دوم و سوم در کابل و در۲۴صفحه چاپ و منتشر شده است. در بارۀ ریشه و پیشینۀ داستان سرایی در ادب دری و به ویژه داستان یوسف و زلیخا تحقیق صورت گرفته است. آخرین منظومه های داستان یوسف و زلیخا مربوط است به شاعران معاصر، چون: (پیر محـمد پیری) و برادرم جناب استاد (ابوبکر یقین). در این مقاله، منظومۀ یوسف و زلیخای پیری که نسخۀ خطی منحصر به فرد در کتابخانۀ شخصی من است، با منظومۀ یوسف و زلیخای مولانا جامی مقایسه شده است.… بیشتر بخوانید
افسانه مغل دختر
افسانۀ مغل دختر
این افسانه به لهجه محلی و گفتاری مردم هرات به نگارش درآمده و۵۴ صحیفه است. گویندۀ اصلی شخصی است به نام (نبی گادیوان) که از خوانندگان شوقی و قصه گویان مشهور هرات در دهۀ چهل تا شصت خورشیدی بوده است. من در سال۱۳۶۰هجری، به روایت شیرآغا مشهور به (بچۀ شیخ) از روستای سروستان، ثبت و بازنویسی کرده ام. دراصل متن و استخوان بندی افسانه هیچ گونه تصرف و یا پیرایش و آرایشی صورت نگرفته و سعی کرده ام تا اصالت داستان حفظ گردد. برای سهولت خوانندگان، تمام واژه های محلی هرات توضیح و معنا شده است. افسانۀ مغل دختر برای نخستین بار در سال ۱۳۶۲هجری در مجلۀ فرهنگ مردم، شمارۀ سوم، ارگان نشراتی وزارت اطلاعات و کلتور در کابل چاپ و منتشر شده است.… بیشتر بخوانید
عیّاران و کاکه های خراسان در گسترۀ تاریخ
کتاب (عیّاران و کاکه های خراسان در گسترۀ تاریخ) دارای۱۵۹صحیفه است که در سال ۱۳۶۷خورشیدی برندۀ جایزۀ ادبیات افغانستان شده است. تا اکنون سه مرتبه چاپ ومنتشر شده است. بار نخست درسال ۱۳۶۵به تیراژ۵۰۰۰ هزار جلد از طریق وزارت اطلاعات و کلتور افغانستان. بار دوم درسال ۱۳۶۸ از طریق چاپخانه میوند در پاکستان. چاپ سوم در سال ۱۳۸۶در مطبعۀ میوند کابل
فرهنگ نامه یقین
کتاب (فرهنگ نامه یقین) دارای۴۱۰صفحه است و در آن دو صد و اند اصطلاح ادبی، دینی و تاریخی به گونۀ مفصل توضیح و تشریح شده است. باورمندم که این فرهنگ نامه، نخستین کتابی است در کشور ما، به زبان فارسی دری که در آن واژه ها و اصطلاحات ویژۀ ادبی و فرهنگ عامیانه بازتاب داده شده است. این کتاب به اهتمام «آرش یقین» و از طریق شرکت (یقین آرت) آمادۀ چاپ شده است.
هزار و یک سخن
کتاب (هزار و یک سخن) دارای۴۳۰صفحه است. چنان که از نامش پیداست، در این کتاب سخنانی گهربار و آموزنده از صد و اند دانشمند و عالم شرقی و غربی و کلاسیک و معاصر، جمع آوری شده است. این کتاب به اهتمام «آرش یقین» و از طریق شرکت (یقین آرت) در سال۱۳۹۳خورشیدی آمادۀ چاپ شده است.
گزینۀ نثر قدیم دری
کتاب (گزینه نثر قدیم دری) دارای۲۳۴صفحه است. آن چه را که در این نامه می خوانید، مجموعه یی است از برخی یادداشتهای نگارنده که در سالهای گذشته به نگارش درآمده و بعد از تکثیر و چاپ مجدد، به حیث متن و کتاب درسی برای دانشجویان دانشکدۀ زبان و ادبیات در انیستیتوتهای پیداگوژی، دانشکده های تعلیم و تربیه و اکادمی تربیۀ معلم و دیگر نهادها و مؤسسات تحصیلات عالی افغانستان، تدریس می شده است. در برخی از نبشته های این نامه، تجدید نظرها و اضافاتی صورت گرفته و نیز چند متن جدید به این کتاب افزود گردیده و در مجموع کتاب حاضر فراهم آمده است.… بیشتر بخوانید
سروستان نامه
کتاب (سروستان نامه) دارای ۳۸۴صفحه است. در این کتاب اوضاع اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، موقیعت جغرافیایی، رسم و رواج و مجموع داشته های روستای سروستان مربوط ولسوالی انجیل ولایت هرات بازتاب یافته است. در بخش پایانی کتاب، داستان واقعی گربۀ دخترم، زیر عنوان «کاشکی گربۀ دخترم می بودم» به نگارش در آمده است. کتاب در سال۱۳۹۰خورشیدی به همت فرزند ارجمندم «آرش یقین» از طریق شرکت (یقین آرت) و از طریق چاپخانۀ مهر حبیب در هرات چاپ و منتشر شده است.